Bij openbaar personenvervoer zijn verschillende partijen betrokken.
Ministerie van Infrastructuur en Waterbeheer
Het ministerie van Infrastructuur en Waterbeheer (I&W) is verantwoordelijk voor wetten, regels en beleid inzake spoorweggebruik. Het ministerie verleent ook concessies voor personenvervoer op het hoofdspoorwegnet en voor spoorwegbeheer. Het ministerie financiert de aanleg en het grootste deel van het onderhoud van het spoorwegnet.
ProRail
In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterbeheer is ProRail verantwoordelijk voor:
- aanleg, beheer en onderhoud van spoorweginfrastructuur, waaronder tunnels, overwegen, bovenleidingen, borden en punten;
- beheer en onderhoud van spoorwegfaciliteiten, zoals stations;
- toewijzing van netwerkcapaciteit. ProRail beheert het spoorwegverkeerscentrale en coördineert rampenbestrijding.
ProRail voert deze taken uit op basis van een managementconcessie. Deze concessie loopt tot 2025.
ProRail is een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. De Nederlandse staat is de enige aandeelhouder. Het ministerie van Infrastructuur en Waterbeheer voert alle aandeelhoudersfuncties uit.
Nederlandse Spoorwegen (NS)
Dutch Railways (NS) is de grootste spoorwegmaatschappij van Nederland. De huidige vervoersconcessie geeft NS het enige recht om passagiers tot 2025 op het hoofdrailnet te vervoeren.
Dit recht brengt ook verplichtingen met zich mee, bijvoorbeeld met betrekking tot het serviceniveau aan stations in het netwerk, de toegankelijkheid en assistentie voor gehandicapte passagiers en de openingstijden van de fietsenstalling. Elk jaar maakt NS een transportplan met prestatieovereenkomsten over zaken als stiptheid, informatievoorziening en het voorkomen van overbevolking. NS is ook betrokken bij het ontwikkelen en beheren van stations en hun omgeving.
NS is een naamloze vennootschap. De Nederlandse staat is de enige aandeelhouder. Het ministerie van Financiën voert alle aandeelhoudersfuncties uit.
Regionale overheidsorganisaties
Provinciale en lokale autoriteiten zijn verantwoordelijk voor het verlenen van concessies voor openbaar vervoer per bus, tram en metro of bovengrondse trein in hun regio.