Gemeenten nemen steeds meer verantwoordelijkheden op zich. Dit komt deels omdat ze enkele taken van de centrale overheid overnemen. Bepaalde gemeenten kunnen het soms niet aan. Een oplossing voor dit probleem is om gemeenten samen te voegen. Gemeenten samenvoegen creëert grotere met de capaciteit om alle gemeentelijke taken uit te voeren.
De beslissing om te fuseren
De overheid wil gemeenten niet dwingen te fuseren. In principe wil het dat de gemeenten zelf het initiatief nemen. In uitzonderlijke gevallen zal het initiatief op provinciaal niveau worden genomen. Dit kan gebeuren als de regeringscapaciteit van de gemeente zo is verzwakt door administratieve of financiële problemen dat lokale taken niet worden uitgevoerd. Dit is vastgelegd in het beleidskader van 2013 over de hervorming van gemeentelijke grenzen. De wet houdende algemene hervormingen bevat regels voor fuserende gemeenten.
Beoordelingscriteria voor fusies
Het beleidskader voor gemeentelijke grenshervorming bevat criteria die de overheid gebruikt om gemeentelijke en provinciale fusievoorstellen te beoordelen. Gemeenten samenvoegen is echter geen exacte wetenschap. En het is niet mogelijk om een checklist te ontwikkelen die elke keer tot een duidelijk resultaat leidt. Elk geval wordt beoordeeld op basis van lokale en regionale omstandigheden, ontwikkelingen en context. De regering moet beslissen of fusie de administratieve capaciteit zal versterken en de bredere regio ten goede zal komen.
Het kabinet beoordeelt dit op basis van de volgende 5 criteria:
- publieke steun;
- interne samenhang (passen de steden / dorpen bij elkaar?);
- administratieve capaciteit;
- evenwicht in de regio;
- duurzaamheid.
Input van bewoners
Lokale mensen krijgen de gelegenheid om te zeggen wat zij denken over plannen om hun gemeente samen te voegen. De plannen zijn beschikbaar voor het publiek en iedereen kan de gemeentelijke autoriteiten op de hoogte brengen van hun mening. De gemeente kan ook vergaderingen organiseren of een enquête houden over het voorstel. Elke inwoner kan de gemeente tot 8 weken na de bekendmaking van zijn mening over het ontwerpplan informeren. De gemeente moet aankondigen wanneer het document ter inzage ligt in het gemeentehuis.
Effectbeoordeling
Gemeenten kunnen vooraf een onderzoek laten uitvoeren om de mogelijke financiële gevolgen van fusies te beoordelen. Dit staat bekend als een gemeentelijke fusie-effectbeoordeling. Het kan worden uitgevoerd door de provincie in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Elk van de getroffen gemeenten kan een verzoek indienen. Het ministerie stelt het gegevensbestand voor de beoordeling beschikbaar en zorgt ervoor dat het actueel blijft. De provincie voert de beoordeling samen met de getroffen gemeenten uit.