Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg, hulp voor werkzoekenden en zorg voor ouderen en chronisch zieken. Gemeenten hebben enkele van deze taken overgenomen van de centrale overheid. Dit staat bekend als decentralisatie.
Lokale mensen die hulp en begeleiding nodig hebben, ontvangen nu al hun hulp van één gemeentelijke medewerker. Die werknemer volgt een specifiek plan dat is opgesteld voor het hele huishouden. Gemeenten staan dichter dan de centrale overheid bij de lokale gemeenschap. Dit betekent dat ze zorg effectiever kunnen bieden, met minder bureaucratie en goedkoper.
Nieuwe taken voor gemeenten
Gemeenten hebben een aantal belangrijke nieuwe taken gekregen. Zij zijn:
- het aanbieden van gezondheidsdiensten aan ouderen of chronisch zieken;
- de lokale bevolking helpen werk te vinden of hun uitkering te betalen;
- verlenen van jeugdzorg.
Gemeenten moeten goed uitgerust zijn om deze nieuwe verantwoordelijkheden op zich te nemen. Door samen te werken of te fuseren, kunnen gemeenten hun bestuurlijke capaciteit versterken. Het Rijk heeft gemeenten veel vrijheid gegeven om te beslissen hoe zij hun nieuwe taken uitvoeren.
Decentralisatiemaatregelen
De overheid heeft een aantal maatregelen genomen om gemeenten te helpen hun nieuwe taken effectief uit te voeren. Waaronder:
- vermindering van het aantal regels waaraan bewoners moeten voldoen. Regels moeten zo eenvoudig mogelijk zijn. Bewoners met complexe vragen hebben één aanspreekpunt;
- financiering voor sociale taken wordt gestroomlijnd. Gemeenten ontvangen één budget van het Gemeentefonds om sociale participatie te bevorderen, waardoor ze gemakkelijker kunnen zorgen dat het budget correct wordt besteed en verantwoord.
Gemeenten zitten aan het stuur. Ze zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van decentralisatie. Gemeenten voeren de meeste gedecentraliseerde taken op lokaal niveau uit. Dit betekent dat ze moeten samenwerken op het gebied van administratie en financiën. Alleen zo kunnen gemeenten hun verantwoordelijkheden vervullen en hun taken effectief uitvoeren.
Bijna elke gemeente is betrokken bij een partnerschap voor gedecentraliseerde taken met betrekking tot jeugdzorg of de AWBZ. Dankzij deze partnerschappen hebben gemeenten geen tijd verloren bij het nemen van de belangrijke eerste stap naar een effectieve uitvoering van gedecentraliseerde taken. Zie voor meer informatie de Kamerbrief van 12 juli 2013 over gemeentelijke partnerschappen.
Ondersteunende gemeenten
Gemeenten ontvangen steun uit verschillende bronnen, waaronder het programma Gemeenten van de toekomst van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het webplatform van het programma biedt gemeenten alle middelen die ze nodig hebben om de 3 soorten gedecentraliseerde taken uit te voeren. Dit omvat gidsen, best practices en evenementen. Het webplatform biedt ook informatie over de steun die gemeenten en partnerschappen ontvangen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, zoals gidsen, vergaderingen en teams van deskundigen.
Gemeenten worden ook ondersteund via het project Smart Partnerships van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).