Naarmate de productie, handel en het gebruik van chemicaliën wereldwijd toeneemt, neemt ook de bezorgdheid over hun schadelijke effecten toe. In een poging deze risicos voor de menselijke gezondheid en het milieu te beperken, hebben de Verenigde Naties en de EU verschillende voorschriften ontwikkeld.
Nederland heeft een aantal internationale conventies ondertekend en draagt actief bij aan VN-conventies en EU-regelgeving over beperking van de effecten van gevaarlijke stoffen. Een belangrijk onderdeel van het proces is het tot stand brengen van synergie en het voorkomen van overlapping tussen de verschillende conventies.
Wereldwijde overeenkomsten
Het Verdrag van Rotterdam is een wettelijk bindende verplichting om de procedure voor voorafgaande geïnformeerde toestemming (PIC) voor bepaalde gevaarlijke chemische stoffen in te voeren. Het verdrag heeft tot doel gedeelde verantwoordelijkheid en informatie-uitwisseling in de internationale handel van bepaalde zeer gevaarlijke pesticiden en industriële chemicaliën te bevorderen. Als zodanig vereist het verdrag dat importerende landen vooraf op de hoogte worden gesteld van deze import en dat informatie over veilig gebruik wordt verstrekt. In de Europese Unie wordt dit verdrag geïmplementeerd via de PIC-verordening. Naast de stoffen die in het verdrag zijn opgenomen, stelt deze verordening soortgelijke procedures vast voor de export van alle chemicaliën en pesticiden die in de EU zijn verboden of aan strenge beperkingen onderworpen.
Het Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen (POPs) betreft niet-afbreekbare chemische stoffen met een ernstig risico voor mens en milieu die zich in de voedselketen ophopen.De Conventie verbiedt de productie en het gebruik wereldwijd van een aantal pesticiden en industriële chemicaliën. Het ondersteunt ook ontwikkelingslanden bij het nakomen van deze verplichting. De EU en Nederland als lidstaat werken continu aan het uitbreiden van de lijst van verboden chemicaliën en zo bij te dragen aan het behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelen.
Het verdrag is nauw verbonden met het verdrag inzake grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand.
Het Verdrag van Helsinki over grensoverschrijdende effecten van industriële ongevallen
Het Verdrag van Helsinki inzake de grensoverschrijdende gevolgen van industriële ongevallen is relevant voor Seveso-bedrijven die dicht bij onze grenzen met België en Duitsland zijn gevestigd. Nederland werkt samen met deze landen en andere partijen bij het Verdrag aan de uitwisseling van informatie over mogelijke grensoverschrijdende effecten van industriële ongevallen. Bovendien heeft samenwerking betrekking op de preventie, de paraatheid en de reactie op de gevolgen van industriële ongevallen, zoals bepaald in het verdrag.
Het Verdrag van Bazel
Nederland heeft samen met de EU een belangrijke rol gespeeld bij de totstandkoming van het Minamata-verdrag over kwik, een wereldwijd verdrag ter bescherming van de gezondheid van de mens en het milieu tegen de nadelige gevolgen van kwik. Het verdrag is op 16 augustus 2017 in werking getreden. Het vestigt de aandacht op een wereldwijd en alomtegenwoordig, zeer giftig metaal dat, hoewel van nature voorkomend, breed wordt gebruikt in alledaagse voorwerpen en uit verschillende bronnen aan de atmosfeer, bodem en water wordt vrijgegeven. Belangrijke hoogtepunten van het Minamata-verdrag zijn een verbod op nieuwe kwikmijnen, de geleidelijke afschaffing van bestaande mijnen, de geleidelijke afschaffing en geleidelijke afschaffing van het gebruik van kwik in een aantal producten en processen, controlemaatregelen voor emissies naar lucht en vrijgave aan land en water, en de regulering van ambachtelijke en kleinschalige goudwinning. Het verdrag heeft ook betrekking op tussentijdse opslag van kwik en de verwijdering ervan zodra het afval wordt, locaties die zijn besmet met kwik en gezondheidsproblemen. In de EU wordt het verdrag voornamelijk geïmplementeerd via Verordening (EU) 2017/852 ("kwikverordening"), waarbij sommige bepalingen onder andere EU-wetgeving vallen, zoals REACH.
Strategische aanpak van International Chemicals Management (SAICM)
Nederland heeft als EU-lidstaat bijgedragen aan de implementatie van de Strategische Aanpak voor International Chemicals Management (SAICM). SAICM is een beleidskader ontwikkeld door het Milieuprogramma van de Verenigde Naties om chemische veiligheid wereldwijd te bevorderen. Het doel is om chemicaliën gedurende hun hele levenscyclus te beheren en negatieve effecten op de menselijke gezondheid en het milieu te minimaliseren. Er zijn besprekingen gaande over een nieuw kader na 2020. Nederland is actief betrokken bij de voorbereidingen voor dit kader.
Richtlijnen en voorschriften voor kwik
Nederland steunt de EU in een oproep voor een wereldwijd verdrag over kwik, een zeer giftig metaal dat grootschalige vervuiling van bossen en watervoorraden en onomkeerbare gezondheidsproblemen veroorzaakt. Om de risicos van kwikvervuiling te verminderen, heeft de EU richtlijnen en verordeningen vastgesteld.
Protocol inzake bioveiligheid
Het Cartagena-protocol inzake bioveiligheid heeft tot doel te zorgen voor de veilige behandeling, het vervoer en het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen (GGOs), met bijzondere aandacht voor grensoverschrijdende bewegingen. Het protocol is in 2003 in werking getreden en is in de EU geïmplementeerd in Verordening 1946/2003. Nederland is een actieve partij bij dit protocol.
Europeese Unie
Naast de wereldwijde overeenkomsten heeft de EU verschillende richtlijnen en verordeningen die bijdragen aan het verminderen van risicos voor gezondheid en milieu. Sommige van deze hebben betrekking op chemische stoffen die op de EU-markt worden gebracht, zoals de REACH-verordening (registratie, evaluatie, autorisatie en beperking van chemische stoffen) die vereist dat alle stoffen die in de EU in hoeveelheden van meer dan 1 ton per jaar in de handel worden gebracht. zijn geregistreerd. Andere wetgeving heeft tot doel bepaalde producten te reguleren, bijvoorbeeld het biocide, gevaarlijke stoffen in elektrische en elektronische apparatuur of vuurwerk. Nederland speelt een actieve rol bij het ontwikkelen en uitvoeren van deze wetgeving.