Vragen en antwoorden over de interventie in Statia
Waarom is deze interventie noodzakelijk?
Deze interventie is een reactie op het rapport van het Comité van wijzen, dat aanwijzingen heeft gevonden van "grove plichtsverzuim" door de eilandcommissarissen en de eilandraad.
Deze verwaarlozing heeft een schadelijk effect gehad op de mensen en bedrijven van het eiland. Bedrijven en burgers lijden onder ongelijkheid voor de wet, intimidatie en machteloosheid tegenover een willekeurige regel. Ze geven aan dat hun politici en bestuurders publieke steun kopen met beloften en banen, en geven alles de schuld aan Nederland. De resulterende fysieke en sociaaleconomische achterstand heeft een directe invloed op het dagelijkse leven van de eilandbewoners.
Ook hebben de vertragingen in projecten om de wegen, watervoorziening, huisvesting en afvalverwerking van het eiland te verbeteren een directe impact op het leven van mensen.
In het belang van de eilandbewoners kan deze toestand van wanorde niet langer worden getolereerd.
Wat betekent de interventie voor de inwoners van Statia?
De interventie is bedoeld om de administratie, financiën en ambtenaren van Statia op een acceptabel niveau te brengen. Met andere woorden, om ervoor te zorgen dat de administratie van het eiland in staat is om de belangen van de eilandbewoners goed te behartigen.
Eerder geplande maatregelen en investeringen die nog niet zijn uitgevoerd, mede als gevolg van de administratieve situatie op het eiland, zullen zoveel mogelijk worden versneld. De orkanen maakten het leven voor de inwoners van Statia nog preciezer dan voorheen. In combinatie met de wederopbouw zullen deze maatregelen de economie een boost geven en hun levenskwaliteit verhogen.
Wanneer eindigt de interventie?
Primaire zorg is het bereiken van blijvende verbeteringen aan de omstandigheden in Statia. Een ingrijpende interventie mag niet langer duren dan nodig is, maar het is denkbaar dat een periode van twee jaar of langer nodig is. De terugkeer naar normaal bestuur moet permanent zijn en het risico uitsluiten dat een nieuwe interventie nodig is.
Waarom moest het wetsvoorstel door het parlement worden gehaast?
Zoals het Comité van wijzen benadrukt, is een dringende overweging van het wetsvoorstel meer dan gerechtvaardigd om te voorkomen dat de situatie in Statia van slecht naar erger gaat. Vanwege de ernst van de situatie en de duidelijke onmacht en onwil van de Statia-autoriteiten om zaken te verbeteren, moeten maatregelen zo snel mogelijk worden genomen.
Waarom bieden de bestaande instrumenten geen oplossing?
Tussen 2011 en 2018 hebben de regeringsleden die verantwoordelijk zijn voor Koninkrijksrelaties verschillende maatregelen genomen om de administratieve en financiële situatie in Statia te verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn voorafgaande controle van de begroting. Deze maatregelen hebben weinig of geen effect gehad, omdat de Statia-autoriteiten systematisch de voorgeschreven procedures hebben genegeerd.
Het is onmogelijk gebleken om relaties te herstellen. De Statia-autoriteiten hebben met Nederland gebroken. Hun houding wordt geïllustreerd door hun weigering om mee te werken aan de werkzaamheden van het Comité.
Hoe worden de inwoners van Statia op de hoogte gebracht van de interventie?
Op woensdag 7 februari zal Staatssecretaris Knops de inwoners van Statia aanspreken in een vergadering van het stadhuis. Voorafgaand aan zijn toespraak zal hij de eilandcommissarissen en de eilandraad informeren. Hij zal ook de regeringscommissaris voorstellen.
Radio en televisie zijn belangrijke communicatiekanalen op Statia, evenals Facebook- en stadhuisvergaderingen. Al deze kanalen zullen worden gebruikt om de lokale bevolking te informeren over de achtergrond en het doel en de gevolgen van de interventie en van de ondersteunende maatregelen om blijvende verbeteringen in de situatie in Statia te bereiken.
De regeringscommissaris zal regelmatig informeren en een dialoog aangaan met de burgers en ondernemers van Statia.
Wie wordt de regeringscommissaris?
Staatssecretaris Knops heeft Marcolino (Mike) Franco aangesteld als regeringscommissaris voor Statia. Hij stelde Mervyn Stegers aan als plaatsvervangend regeringscommissaris. Mike Franco is fysiotherapeut op Curaçao en heeft meer dan twintig jaar ervaring in politieke en administratieve functies op dat eiland. Van 2012 tot 2016 was hij voorzitter van het Curaçaose parlement. Mervyn Stegers was leraar en advocaat voordat hij wethouder en loco-burgemeester van Den Helder werd. Van 2001 tot 2017 was hij burgemeester van Tubbergen.
Wat gaat de regeringscommissaris precies doen?
De regeringscommissaris zal tijdelijk verantwoordelijk zijn voor alle taken van de eilandautoriteiten. Deze omvatten het verbeteren van fysieke en sociaaleconomische omstandigheden en het stimuleren van de economische ontwikkeling van Statia.
Gezien de hoge prijzen op het eiland voor goederen- en transportdiensten zal de regeringscommissaris bijvoorbeeld samenwerken met het ministerie van Economische Zaken en Klimaatbeleid om het prijsbeleid van dienstverleners te onderzoeken.
De belangrijkste taak van de regeringscommissaris is het bereiken van een duurzame verbetering van het bestuur van het eiland.
Hij zal bijvoorbeeld de orde in de financiële administratie, het bevolkingsregister en de personeelsadministratie herstellen en het IT-systeem en de administratie in het algemeen verbeteren.
Hij zal ook de juiste besluitvormingsprocedures invoeren om transparante en objectieve communicatie te vergemakkelijken.
Om het ambtenarenapparaat te verbeteren, zal hij proberen ervoor te zorgen dat de juiste persoon zich in de juiste positie bevindt, en een gestructureerd programma van training en leren ontwikkelen.
Waarom wordt de eilandraad ontbonden?
Het Comité maakt duidelijk dat het slechte bestuur van Statia niet alleen de schuld is van het eilandbestuur. De eilandraad controleert en verleent legitimiteit aan wat het eilandbestuur doet. In plaats van toezicht te houden op de uitvoerende macht, is de eilandraad ermee samengesmolten en in de praktijk trekt een man aan de touwtjes. Daarom moet de eilandraad worden ontbonden.
Is een periode zonder een eilandraad mogelijk op grond van de grondwet?
Volgens de grondwet is de duur van de eilandraad vier jaar, tenzij anders bepaald door de wet. De uitzonderingen zijn bedoeld om gevallen van grove plichtsverzuim te omvatten. Daarom is een periode zonder een eilandraad grondwettelijk toegestaan. De periode zonder een eilandraad moet natuurlijk zo kort mogelijk zijn. Nieuwe verkiezingen zullen worden georganiseerd zodra de omstandigheden dit toelaten.
Waarom wordt een sociale adviesraad opgericht?
Om publieke steun voor zijn acties te verkrijgen, is het essentieel dat de regeringscommissaris zeer bekend is met de opvattingen van de inwoners van Statia. Om dit te helpen, zal de regeringscommissaris een sociale adviesraad oprichten, die hem op verzoek of op eigen initiatief advies kan geven over bestuurskwesties.
Hoe kan deze interventie worden verzoend met het recht op zelfbeschikking?
De regering erkent het permanente en blijvende recht van de bevolking van Statia om politieke, culturele, sociale en economische zelfbeschikking na te streven. Het recht op zelfbeschikking betekent niet dat Statia - en in feite een kleine groep in Statia - eenzijdig de voorwaarden daarvoor bepaalt.
De regering is het met het Comité van wijzen eens over het belang van een meer inhoudelijke discussie, zowel onder de bevolking van Statia als tussen Statia en de Europese Nederlanden, over de kwestie van autonomie.
Deze discussie kan alleen goed worden gevoerd als alle deelnemers, inclusief de mensen van Statia, het gevoel hebben dat ze zich vrij kunnen uiten. Zowel de regeringscommissaris als de regering zullen actie ondernemen om deze discussie te bevorderen.
Het rapport is ook kritisch over de rol van Nederland in Europa. Accepteer je deze kritiek? Hoe bent u van plan hierop te reageren?
De overheid neemt deze kritiek serieus. Wij zijn het eens met de conclusie dat Nederland na 10 oktober 2010 eerder actie had moeten ondernemen om een helpende hand te bieden. Daarom zal de regering actie ondernemen op veel van de voorstellen van het Comité, zoals het terugdringen van armoede en het voeren van een meer inhoudelijke discussie over de kwestie van autonomie.
Het antwoord van de regering op het rapport bespreekt hoe zij van plan is de besluitvorming te verbeteren over zaken die de eilanden raken. Hiertoe zal de regering bijvoorbeeld een kabinetscommissie voor Nederland in het Caribisch gebied instellen. Het doel is om de themas die belangrijk zijn voor Statia en de andere eilanden op een gecoördineerde manier te bespreken om zichtbare resultaten voor de eilandbewoners te bereiken.