De Verenigde Naties richten internationale tribunalen op om oorlogsmisdadigers te vervolgen. Nederland is gastland van een aantal van deze tribunalen, waaronder het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië (ICTY).
Internationaal en nationaal recht
De eerste internationale tribunalen werden opgericht in de jaren 1990 om misdaden te onderzoeken die zijn begaan door militairen, politici en burgers tijdens gewapende conflicten. De tribunalen rapporteren aan de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
Er zijn momenteel vijf tribunalen:
- het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië (ICTY);
- het Internationaal Straftribunaal voor Rwanda (ICTR);
- het speciaal gerechtshof voor Sierra Leone (SCSL);
- de buitengewone kamers in de rechtbanken van Cambodja (ECCC);
- het speciaal tribunaal voor Libanon (STL).
Deze tribunalen werken in overeenstemming met de wetgeving van het betreffende land of een combinatie van nationaal en internationaal recht. Hun rechters komen ook uit het betrokken land en de internationale gemeenschap.
Het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië (ICTY)
Het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië werd in 1993 opgericht door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Het ICTY vervolgt personen die worden verdacht van genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en schendingen van de Geneefse Conventies die vanaf 1991 zijn gepleegd op het grondgebied van het voormalige Joegoslavië. Nederland is gastheer van het tribunaal, dat zijn zetel heeft in Den Haag.
Het Internationaal Straftribunaal voor Rwanda (ICTR)
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft in 1994 het Internationaal Straftribunaal voor Rwanda opgericht. De ICTR vervolgt degenen die verantwoordelijk zijn voor genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. De zetel bevindt zich in Arusha, Tanzania. Nederland is lid van de Vrienden van de ICTR en de Nederlandse ambassade in Kigali werkt aan versterking van de rechtsstaat in Rwanda.
Het speciaal gerechtshof voor Sierra Leone (SCSL)
Het Speciaal Hof voor Sierra Leone werd in 2002 ingesteld op basis van een verdrag tussen de Verenigde Naties en Sierra Leone. De SCSL vervolgt schendingen van het internationale humanitaire recht en het Sierra Leone-recht. Nederland is samen met een aantal andere landen lid van het SCSL Management Committee, dat de rechtbank adviseert over administratieve zaken. Nederland organiseerde het proces tegen de voormalige Liberiaanse president Charles Taylor, dat om veiligheidsredenen plaatsvond bij het Internationaal Strafhof.
Buitengewone kamers in de rechtbanken van Cambodja (ECCC)
De Verenigde Naties en Cambodja hebben in 2006 de buitengewone kamers ingesteld bij de rechtbanken van Cambodja om degenen te vervolgen die verantwoordelijk zijn voor misdaden begaan tijdens het bewind van het Rode Khmer-regime (1975-1979).Het tribunaal heeft zijn zetel in de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh en past zowel Cambodjaanse als internationale wetgeving toe.
Het speciale tribunaal voor Libanon (STL)
De Verenigde Naties en Libanon hebben in 2007 het speciale tribunaal voor Libanon ingesteld en in 2009 geopend. De STL vervolgt de verdachten van de aanslag op 14 februari 2005 waarbij de voormalige premier van Libanon, Rafiq Hariri, is vermoord. Het tribunaal past de Libanese wet op het terrorisme toe.
Nederland is gastheer van de STL en is lid van het Management Committee, dat verantwoordelijk is voor het geven van beleidsrichtlijnen en advies over niet-gerechtelijke aspecten van de werkzaamheden van het Tribunaal.