De Nederlandse overheid baseert nationale wetgeving en nationaal beleid voor exportcontroles op afspraken die worden gemaakt in het kader van de verschillende internationale samenwerkingsverbanden op dit gebied.
De internationale rol van Nederland
Nederland overlegt met zijn partners over de bestaande EU-wetgeving en is ook lid van verschillende internationale partnerschappen die zijn gericht op specifieke kwesties zoals nucleaire technologie, biologische / chemische technologie, ballistische raketten en dronetechnologie en conventionele militaire technologie. Nederland is ook partij bij een aantal verdragen, zoals het VN-wapenhandelsverdrag, het Verdrag inzake clustermunitie en het non-proliferatieverdrag.
Wetgeving en regels voor strategische goederen
De belangrijkste wet- en regelgeving die op Nederland van toepassing is als het gaat om strategische goederen en diensten zijn:
EU-verordening 429/2009 (dual-use verordening)
EU-verordening 428/2009 bevat regels voor exportcontroles voor goederen voor tweeërlei gebruik die van toepassing zijn op alle EU-lidstaten en rechtstreeks van toepassing zijn op personen en bedrijven die in de Unie zijn gevestigd. Deze verordening wordt ook wel de Dual-Use-verordening genoemd. Bijlage I bij deze verordening bevat een volledig overzicht van goederen voor tweeërlei gebruik waarvoor een vergunning is vereist.
Gemeenschappelijk standpunt van de EU over controles op wapenexport
In het gemeenschappelijk standpunt van de EU over wapenuitvoercontroles (2008/944 / GBVB) van 8 december 2008 hebben de EU-lidstaten overeenstemming bereikt over een reeks minimumvereisten waaraan elk nationaal exportcontrolesysteem moet voldoen. De essentie van dit beleid is een reeks van acht criteria, die zijn vastgelegd in het gemeenschappelijk standpunt.
Besluit strategische goederen
Het Strategisch Goederenbesluit (link in het Nederlands) bevat aanvullende nationale regels voor de handel in goederen voor tweeërlei gebruik en militaire goederen. Het besluit werkt onder meer bepaalde bepalingen van de dual-use verordening uit, bijvoorbeeld met betrekking tot de ad hoc vergunningplicht.
Wet op de strategische dienstverlening
Naast de wetgeving inzake de uitvoer en overlading van militaire goederen of goederen voor tweeërlei gebruik en de invoer, uitvoer en overlading van "foltergoederen", zijn er ook regels voor technisch advies of het regelen van de verkoop van strategische goederen. De Strategic Services Act beschrijft in meer detail welke diensten wel en niet mogen worden geleverd. Als voor een land een wapenembargo geldt, mogen EU-landen geen wapens aan dat land verkopen. In een dergelijk geval is het Nederlandse bedrijven of particulieren ook niet toegestaan om technisch advies te geven op grond van de Strategic Services Act.
Uitvoeringsverordeningen voor strategische diensten
In de Uitvoeringsregeling Strategische Diensten (link in het Nederlands) worden de bepalingen van de Wet op de strategische diensten uitgewerkt. Deze voorschriften bevatten onder meer een lijst van landen waarvoor aanvullende acties worden verwacht van partijen die tussenhandeldiensten verlenen.
Algemene douanewet
De Algemene douanewet bevat algemene nationale regels voor het goederenvervoer over de grens.
Wet economische delicten
De Wet economische delicten behandelt onder meer strafbare feiten in verband met de export van strategische goederen en bevat de straffen en niet-bestraffende bevelen die kunnen worden opgelegd voor overtredingen van de wet.
Algemene douaneregeling (voor goederen die onder de verordening tegen foltering vallen)
De algemene douaneverordening criminaliseert onder meer inbreuken op de verordening ter bestrijding van foltering met betrekking tot de invoer, uitvoer en overlading van "foltergoederen".
Wet uitvoering chemische conventie
De Implementatiewet van het Chemical Weapons Convention (link in het Nederlands) implementeert het Chemical Weapons Convention in Nederland. De wet maakt het strafbaar om:
- ontwikkelen;
- produceren;
- op te slaan;
- overdracht;
- bezitten;
- gebruik chemische wapens.
Lees meer over de handel in, productie en verwerking van chemicaliën.
Internationale verdragen over strategische goederen en diensten
De Nederlandse regering heeft verschillende internationale verdragen over strategische goederen en diensten geratificeerd:
Non-proliferatieverdrag
Het non-proliferatieverdrag is een VN-verdrag dat het bezit en de ontwikkeling van kernwapens beperkt. Het bevat een lijst van goederen en technologieën die kunnen worden gebruikt om dergelijke wapens te produceren.Conventie voor chemische wapens
Het Chemical Weapons Convention verbiedt de ontwikkeling, productie, opslag en het gebruik van chemische wapens.Verdrag inzake biologische en toxinewapens
Het Biological and Toxin Weapons Convention verbiedt de ontwikkeling, productie, opslag en het gebruik van bacteriologische (biologische) en toxinewapens.Wapenhandelsverdrag
Het VN-wapenhandelsverdrag stelt internationale normen voor de legale handel in conventionele wapens en beoogt de illegale handel te bestrijden.Conventie over clustermunitie
Het Verdrag inzake clustermunitie verbiedt het gebruik, de opslag van voorraden, de productie en de overdracht van clustermunitie. Op nationaal niveau heeft Nederland ook het verbod op investeringen in clustermunitie geïmplementeerd.Ottawa-conventie
Het Verdrag inzake het gebruik, de opslag, de productie en de overdracht van antipersoonsmijnen en hun vernietiging, ook bekend als het Verdrag van Ottawa verbiedt het gebruik, de opslag, de productie en de overdracht van antipersoonsmijnen.
Internationale exportcontroleregelingen voor strategische goederen
In internationale exportcontroleregelingen sluiten landen die partij zijn bij de regimes overeenkomsten over het beheer van de invoer, uitvoer en doorvoer van bepaalde strategische goederen. De partijen bij deze regelingen stellen lijsten op van goederen waarop uitvoercontroles van toepassing zijn, en deze lijsten zijn volledig opgenomen in de bijlage bij de EU-verordening voor tweeërlei gebruik. Besluiten die in het kader van deze regimes worden genomen, worden vervolgens door Nederland in de nationale wetgeving opgenomen, in sommige gevallen via EU-wetgeving. Nederland is aangesloten bij alle exportcontroleregimes:
Australia Group (AG)
De Australia Group bestrijdt de verspreiding van biologische en chemische wapens.Missile Technology Control Regime (MTCR)
Het Missile Technology Control Regime regelt zaken als de export van raketcomponenten en componenten voor onbemande luchtvaartuigen.Nuclear Suppliers Group (NSG)
De Nuclear Suppliers Group sluit overeenkomsten om proliferatie van nucleaire goederen en technologieën te voorkomen.Wassenaar Arrangement (WA)
Het Wassenaar Arrangement bevat afspraken over exportcontroles voor militaire goederen en goederen voor tweeërlei gebruik.Zangger-commissie
Het Zangger-comité zorgt ervoor dat landen het nucleaire exportcontrolebeleid van het non-proliferatieverdrag allemaal op dezelfde manier interpreteren.