"Strategische goederen" verwijst naar zowel militaire goederen (bijvoorbeeld vuurwapens) als goederen voor tweeërlei gebruik. Zoals de naam al doet vermoeden, hebben goederen voor tweeërlei gebruik niet alleen een civiel gebruik; ze kunnen ook worden gebruikt om massavernietigingswapens, ballistische raketten of conventionele militaire goederen te produceren.
Om misbruik te voorkomen, vereist de export van strategische goederen en diensten een licentie. Een vergunningaanvraag wordt geweigerd als het risico van misbruik als te groot wordt beschouwd.
Strategische goederen en diensten
Het Nederlandse exportcontrolebeleid richt zich op 4 categorieën:
- Militaire goederen. Deze omvatten tanks, vuurwapens en munitie en bepaalde soorten kogelvrije vesten.
- Goederen voor tweeërlei gebruik. Dit zijn goederen met zowel civiele als militaire toepassingen. Bepaalde brandvertragers die in de bouw worden gebruikt, kunnen bijvoorbeeld ook worden gebruikt om gifgas te produceren. Andere soorten goederen voor tweeërlei gebruik zijn test- en productieapparatuur en bepaalde materialen, software en technologie.
- Strategische diensten. Strategische diensten zijn diensten die op een of andere manier verband houden met strategische goederen. Deze omvatten de niet-fysieke overdracht (bijvoorbeeld via telefoon of e-mail) van programmas en technologie, het verlenen van technische assistentie en het verlenen van tussenhandeldiensten. Het repareren en onderhouden van militaire goederen of goederen voor tweeërlei gebruik en mensen leren hoe ze te gebruiken, vormen ook strategische diensten, net als bepaalde soorten softwareleveringen.
- "Goederen en diensten voor foltering". Guillotines, duimschroeven, elektrische schokken, pepperspray en verdovende middelen zijn allemaal voorbeelden van "foltergoederen". Afhankelijk van het item in kwestie (en bijbehorende technische assistentie of tussenhandeldiensten), is export gereguleerd of verboden op basis van een EU-verordening tegen foltering.
Exportcontrolebeleid voor strategische goederen
Het Nederlandse exportcontrolebeleid voor strategische goederen is gebaseerd op de volgende principes:
- Nederland draagt niet bij aan de ontwikkeling en verspreiding van massavernietigingswapens of afleveringssystemen voor dergelijke wapens.
- Nederland geeft geen vergunningen af voor de export van militaire goederen of goederen voor tweeërlei gebruik als deze bijdragen aan schendingen van de mensenrechten, interne repressie, internationale agressie of instabiliteit.
- Bij de beslissing om een licentie te verlenen, hebben veiligheidsbelangen voorrang op economische belangen.
- Nederland wil geen onnodige administratieve lasten voor bedrijven opleggen. En Nederland streeft naar een internationaal gelijk speelveld voor Nederlandse bedrijven.
- Exportcontroles vinden plaats voorafgaand aan export.
Militaire goederen
Dit beleid is gebaseerd op het gemeenschappelijk standpunt van de EU over controles op wapenexport. De essentie van ons exportcontrolebeleid voor militaire goederen is de beoordeling van vergunningaanvragen op basis van 8 criteria:
1. Respect voor internationale verplichtingen
Dit criterium heeft voornamelijk betrekking op sancties opgelegd door de VN-Veiligheidsraad en de Europese Unie, en op verdragen over non-proliferatie en andere onderwerpen, evenals andere internationale verplichtingen.
2. Respect voor mensenrechten en internationaal humanitair recht
Dit omvat zowel de eerbiediging van de mensenrechten in het land van eindbestemming als de naleving door dat land van het internationale humanitaire recht.
3. Interne conflicten
De interne situatie in het land van eindbestemming, afhankelijk van het bestaan van spanningen of gewapende conflicten.
4. Regionale stabiliteit
Behoud van regionale vrede, veiligheid en stabiliteit.
5. nationale veiligheid
Dit heeft betrekking op de veiligheid van de lidstaten, op gebieden waarvan de externe betrekkingen onder de verantwoordelijkheid van een lidstaat vallen, en op de gebieden van bevriende en aanverwante landen.
6. Houding ten opzichte van de internationale gemeenschap
Het gedrag van het kopende land ten opzichte van de internationale gemeenschap, met name wat betreft zijn houding ten aanzien van terrorisme, de aard van zijn allianties en de eerbiediging van het internationale recht.
7. Risico op omleiding
Bestaan van een risico dat de militaire technologie of uitrusting binnen het kopersland wordt omgeleid of onder ongewenste omstandigheden wordt geëxporteerd.
8. Verenigbaarheid van wapenuitvoer met de technische en economische capaciteit van een land
Verenigbaarheid van de uitvoer van militaire technologie of uitrusting met de technische en economische capaciteit van het ontvangende land, rekening houdend met de wenselijkheid dat staten aan hun legitieme veiligheids- en defensiebehoeften moeten voldoen met een zo min mogelijk diversificatie van menselijke en economische middelen voor bewapening.
Goederen voor tweeërlei gebruik
De export van goederen voor tweeërlei gebruik vanuit Nederland vereist vaak een exportvergunning. De goederen waarvoor een vergunning vereist is, staan vermeld in bijlage I van EU-verordening 428/2009. Artikel 12 van deze verordening bevat een aantal overwegingen waarmee de Nederlandse exportautoriteiten rekening moeten houden bij de beoordeling van een aanvraag voor een exportvergunning. Bijlage I bij de verordening wordt regelmatig bijgewerkt.
Export van militaire goederen vanuit Nederland vereist meestal een vergunning. Evenzo vereist de export van goederen voor tweeërlei gebruik of gerelateerde diensten naar een eindbestemming buiten de EU vaak een vergunning.
Meer informatie over het onderscheid tussen militaire goederen en goederen voor tweeërlei gebruik en over licentieregels vindt u in de gebruikershandleiding voor strategische goederen en diensten.
"Foltergoederen"
Beperkingen kunnen ook van toepassing zijn op de uitvoer van "foltergoederen". Deze zijn te vinden in Verordening (EG) 1236/2005, bekend als de EU-verordening tegen foltering. Een algemeen verbod is van toepassing op foltergoederen die zijn opgenomen in bijlage II bij deze verordening. Dit betekent dat het niet is toegestaan om te handelen in deze goederen of in diensten die verband houden met deze goederen. Er is slechts één uitzondering op deze regel: goederen van historische betekenis die bedoeld zijn om in een museum te worden tentoongesteld.
Een vergunningseis is ook van kracht voor goederen die niet alleen kunnen worden gebruikt voor foltering of doodstraf, maar ook voor "normale" toepassingen, bijvoorbeeld op het gebied van geneeskunde. Deze goederen zijn vermeld in bijlage III en IIIb. Er zijn ook controles met betrekking tot technische bijstand en tussenhandeldiensten met betrekking tot deze goederen. Meer informatie vindt u op de website van de Nederlandse douane onder Folterwerktuigen.
Internationale sancties
Soms legt de internationale gemeenschap sancties op, wat extra beperkingen met zich mee kan brengen. Zie internationale sancties voor meer informatie. Neem voor vragen contact op met de Public Information Service op 1400.