Een staatloze is iemand die door geen enkele staat onder de werking van zijn wetgeving als onderdaan wordt beschouwd. De regering werkt aan een nieuw wetsvoorstel, waarmee staatloze personen zonder documenten kunnen aantonen dat hun staatloosheid officieel door een rechtbank wordt bepaald. Mensen wiens staatloosheid officieel is vastgesteld, hebben meer rechten.
Gevestigde staatloosheid betekent meer rechten
Personen die als staatloos in de database met persoonlijke records zijn geregistreerd, kunnen:
- een reisdocument aanvragen;
- de Nederlandse nationaliteit aanvragen via een speciale procedure. Na 3 jaar legaal verblijf kunnen zij tegen een gereduceerd tarief de Nederlandse nationaliteit aanvragen.
Staatloosheid vaststellen
De overheid voert een procedure in om staatloosheid te bepalen. De procedure is bedoeld voor personen die beweren dat ze staatloos zijn, maar geen documenten hebben om het te bewijzen. Ze kunnen een rechtbank vragen om officieel hun status te bepalen. Als de rechtbank bepaalt dat ze staatloos zijn, verwerven ze de rechten die aan staatloosheid zijn verbonden.
Staatloze personen in Nederland illegaal
Staatloze personen die illegaal in Nederland verblijven, kunnen geen verblijfsvergunning krijgen alleen omdat ze staatloos zijn. Staatloosheid geeft een migrant niet automatisch recht op een verblijfsvergunning. Net als andere migranten kunnen staatlozen alleen een verblijfsvergunning krijgen als ze aan de voorwaarden voldoen. Als geen enkel land bereid is om hen te repatriëren, komen ze mogelijk in aanmerking voor een speciale vergunning, een "verblijfsvergunning zonder fouten".
Onbekende nationaliteit
De aanduiding "onbekende nationaliteit" in de database met persoonlijke archieven is niet hetzelfde als staatloosheid. De meeste migranten met deze aanduiding hebben daadwerkelijk een nationaliteit, maar hebben geen documenten om dit te bewijzen. De meeste hebben wel een verblijfsvergunning.
Geregistreerde staatlozen in Nederland
In Nederland zijn nu meer dan 4.000 mensen geregistreerd als staatloos in de database met persoonlijke records. Ze vormen slechts een klein aantal van de 80.000 personen met de aanduiding "onbekende nationaliteit". De geregistreerde groep staatlozen omvat Molukkers, Roma, mensen van Surinaamse afkomst, migranten uit de voormalige Sovjetunie en staatloze Palestijnen uit Syrië. Als groep vormen de staatloze Molukkers een speciaal geval: volgens de Molukkenwet (status) worden ze op dezelfde manier behandeld als Nederlanders.