Binnen de centrale overheid is afgesproken dat alle ministeries dezelfde basisprincipes voor communicatie zullen hanteren.
Recht op informatie en communicatie
Het publiek heeft recht op overheidsinformatie. Actief informatie delen is daarom een van de belangrijkste communicatietaken van de overheid. Het recht op informatie is vastgelegd in de Grondwet en de Wet op de openbare toegang (WOB).
Mensen hebben ook het recht om met de overheid te communiceren. Ze kunnen bijvoorbeeld informatie opvragen, deelnemen aan beleidsvorming, hun mening geven of een klacht indienen. Dit betekent dat ze gemakkelijk contact moeten kunnen opnemen met de overheid. De overheid moet dus informatie verstrekken over hoe het werkt. Het moet ook nieuw beleid aankondigen en verklaren, en het publiek betrekken bij verschillende stadia van beleidsvorming.
Enkele voorbeelden van hoe de centrale overheid communiceert met het publiek zijn:
- Publieke campagnes op radio, televisie en internet om mensen te informeren over het overheidsbeleid.
- De wekelijkse persconferentie van de premier om het publiek op de hoogte te houden van beslissingen van het kabinet.
- De Public Information Service, die elk jaar ongeveer 340.000 vragen voor de overheid beantwoordt. De website Rijksoverheid.nl, die elk jaar miljoenen bezoekers heeft, en de gelijkwaardige Engelse site, Government.nl.
- De Belastingdienst probeert aangifte te doen en een uitkering zo eenvoudig mogelijk aan te vragen.
De Wet overheidsinformatie (openbare toegang) (WOB) heeft betrekking op zowel het actief als het passief delen van informatie: dat wil zeggen het delen van informatie op verzoek. Informatie over WOB-aanvragen is te vinden onder het onderwerp Overheidsinformatie.
In de loop der jaren hebben verschillende commissies aanbevelingen gedaan om de overheidscommunicatie te verbeteren. De overheidscommunicatie is grotendeels nog steeds gebaseerd op de rapporten van de commissie Wallage (2001) en de commissie Wolffensperger (2005).
Leidende principes van overheidscommunicatie
Binnen de centrale overheid is afgesproken dat alle ministeries dezelfde basisprincipes voor communicatie zullen hanteren. De belangrijkste overeenkomsten zijn te vinden in de Principles for Government Communications.
Waaronder:
- Het moet altijd duidelijk zijn dat de overheid de bron van de informatie is.
- Communicatie moet altijd gericht zijn op de inhoud van beleid, niet op beeldvorming voor individuele leden van de overheid. Met dat in gedachten zijn ministers en staatssecretarissen nooit zichtbaar in de publiciteit van de centrale overheid.
- Het moet altijd duidelijk zijn op welke beleidsfase de informatie betrekking heeft: is het beleid aangenomen door het parlement of niet? Communicatie over beleid dat nog niet is goedgekeurd door het parlement is onderworpen aan strikte voorwaarden. Ze moeten bijvoorbeeld feitelijk en rechtlijnig van aard zijn.
Richtlijnen voor online communicatie voor ambtenaren
De algemene regels voor gedrag van ambtenaren (zoals uiteengezet in sectie 125 van de Centrale en Lokale Overheid Personeelswet en de Centrale Gedragscode voor Integriteit, bijvoorbeeld) zijn ook van toepassing op internet. Ambtenaren kunnen kritisch zijn over het overheidsbeleid, maar mogen geen uitspraken doen die hun eigen werk of de goede werking van de overheid in gevaar kunnen brengen.