Het eindexamen voor het voortgezet onderwijs bestaat uit een schoolexamen en een landelijk schriftelijk examen aan het einde van het laatste schooljaar.
School examen
Scholen stellen hun eigen examens in. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap schrijft voor welke vakken in het examenjaar moeten worden gegeven. De examendata van de school zijn niet landelijk vastgelegd: scholen zijn vrij om leerlingen in bepaalde vakken te testen wanneer ze dat willen. Het schoolexamen bestaat meestal uit twee of meer toetsen per vak, die mondeling, praktisch of schriftelijk kunnen zijn. Onderwerpen buiten het nationale examenkader kunnen daarom vóór het laatste schooljaar worden afgerond.
Nationaal onderzoek
Er is één landelijk schriftelijk examen per vak voor alle leerlingen die hetzelfde type onderwijs ontvangen. Of een vak verplicht of optioneel is, de examenvragen zijn in het hele land hetzelfde. Het nationale examen vindt altijd plaats aan het einde van het laatste jaar en wordt samengesteld door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
School-eindexamen in extra vakken
Leerlingen kunnen examens afleggen in extra vakken, als ze dat willen. Het eindcijfer voor deze extra vakken wordt op dezelfde manier berekend als voor de andere examenonderdelen. De leerling kan vragen om hun extra vakresultaten op te nemen in hun cijferlijst, zodat ze meetellen voor het totale resultaat.
Het examen op een hoger niveau afleggen
Een leerling kan ervoor kiezen om het eindexamen op een hoger niveau te doen dan waarvoor hij heeft gestudeerd. Zo kan een havo-leerling bijvoorbeeld het Engelse examen op VWO-niveau afleggen.
Speciale examenregeling
Examens voor schoolverlating kunnen in een aangepaste vorm worden afgelegd, bijvoorbeeld als de kandidaat gehandicapt of dyslectisch is, of in een chronische toestand leeft, of als hun eerste taal niet Nederlands is.
Leerlingen uit andere taalachtergronden
Speciale regelingen kunnen worden getroffen voor leerlingen die niet de Nederlandse taal beheersen en die niet langer dan zes jaar (inclusief het eindexamenjaar) naar een Nederlandse school hebben gezeten. De school kan kandidaten in deze categorie toestaan om:
- tot 30 minuten extra tijd hebben voor het nationale examen;
- gebruik een eentalig woordenboek;
- gebruik een tweetalig woordenboek (van de eerste taal naar het Nederlands).