Meer en meer mensen nemen het initiatief om hun lokale buurt leefbaarder te maken, bijvoorbeeld door te helpen met het onderhouden van speeltuinen of groene ruimtes. Als gevolg hiervan verandert de relatie tussen overheid en samenleving.
Burgerparticipatie
Veel mensen voelen zich betrokken bij hun buurt en zijn actief betrokken bij activiteiten om de levenskwaliteit daar te verbeteren. Dit wordt "burgerparticipatie" genoemd. Omwonenden doen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, organiseren zwerfvuilcampagnes, stellen collectieven op om zonnepanelen te kopen of vormen lokale zorgcoöperaties. Ze kunnen ook worden betrokken bij de besluitvorming over de gemeentelijke begroting.
Overheidsparticipatie
Naarmate lokale bewoners meer betrokken raken bij het openbare leven, moet de rol van de overheid zich aanpassen en meer rekening houden met initiatieven in de gemeenschap. Dit wordt overheidsparticipatie genoemd. Het betekent dat lokale autoriteiten een ondersteunende rol spelen, bijvoorbeeld door faciliteiten te bieden of beschikbaar te stellen. Gemeenten kunnen daarnaast buurtbudgetten gebruiken om bewoners te helpen dingen in hun omgeving voor elkaar te krijgen.
Do-ocratie: nieuwe manieren voor burgers en overheid om samen te werken
Actieve burgers willen niet dat de overheid voor alles standaardoplossingen biedt. Ze geven de voorkeur aan een aanpak op maat en autoriteiten die met hen meedenken. Dus bedenken burgers en overheid nieuwe manieren om met elkaar om te gaan en samen te werken - in wat vaak een do-ocracy wordt genoemd. De centrale overheid wil deze vorm van democratische samenwerking bevorderen en ondersteunen.
Overheidssteun voor burgerparticipatie
De overheid kan burgerparticipatie op verschillende manieren ondersteunen, bijvoorbeeld door onnodige regels en voorschriften zoveel mogelijk af te schaffen. Net als de complexe aanvraagprocedures hebben vrijwilligers soms te kampen met het verkrijgen van financiering voor hun activiteiten.
De overheid ondersteunt burgerparticipatie via verschillende forums en organisaties, zoals:
- ProDemos, een organisatie die democratie en de rechtsstaat bevordert. ProDemos wil meer leden van het publiek betrekken bij kwesties als democratie, samenleving en politiek.
- Het nationale kennisinstituut Movisie, dat tot doel heeft een samenleving van zelfstandige burgers tot stand te brengen.